Od Cancun do... ?

16. Konferencja Klimatyczna ONZ w Cancun, Meksyk, trwała od 29 listopada do 10 grudnia 2010r. Od przedstawienia jej głównych postanowień zaczynamy nowy dział zbierający aktualne postępy negocjacji klimatycznych.

Działania Konferencji Klimatycznej w Cancun nakierowane były na kilka istotnych celów:

• Ustalić jasne cele redukcji antropogenicznych emisji gazów cieplarnianych z konkretnymi granicami czasowymi tak, aby wzrost średniej globalnej temperatury nie przekroczył 2 st. C
• Zachęcić wszystkie kraje do udziału w redukcji emisji, z uwzględnieniem ich możliwości oraz odpowiedzialności za zmiany klimatu
• Zapewnić przejrzystość działań wszystkich państw w dążeniu do spowolnienia zmian klimatu
• Zagwarantować globalny postęp w sprawie długoterminowych celów redukcyjnych oraz odpowiednio rozłożone w czasie rewizje osiąganych wyników
• Mobilizować rozwój i transfer czystych technologii, aby wzmocnić i dobrze ukierunkować wysiłki dla zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych
• Aktywizować i dostarczać proporcjonalne do aktualnej sytuacji fundusze, które w krótkim i dłuższym czasie mają pozwolić krajom rozwijającym się podjąć większą ilość bardziej efektywnych działań
• Udzielić pomocy w adaptacji ludziom najbardziej narażonym na negatywne skutki zmian klimatu na całym świecie
• Chronić światowe zasoby leśne, jako główny czynnik neutralizujący emisje
• Uczestniczyć w budowaniu globalnej wydolności, szczególnie krajów rozwijających się, żeby zdolne były sprostać wyzwaniu zmian klimatu
• Powołać skuteczne instytucje i systemy, które zapewnią sprawną implementację tych celów

LIMITY EMISJI

Wszystkie strony konwencji zobowiązały się do stworzenia strategii i planów nisko-emisyjnego rozwoju. Jest to wyraźny znak dla inwestorów prywatnych, którzy też muszą podjąć wyzwanie rozwoju w ramach „czystych standardów”. Mimo, że nadal nie podjęto żadnych wiążących obligacji w kwestii redukcji emisji, wszystkie kraje uprzemysłowione podtrzymały propozycje oficjalnych celów redukcyjnych, które można porównać w dokumencie niedawno opublikowanym na stronie: http://unfccc.int/resource/docs/201....

Przeczytamy tam między innymi, że:

• Celem Unii Europejskiej jest redukcja do roku 2020 na poziomie 20% w porównaniu z 1990r. Unia jest w stanie podwyższyć poziom redukcji do 30% pod warunkiem, że pozostałe kraje rozwinięte podejmą się porównywalnych celów, a kraje rozwijające się również odpowiedzą na to wyzwanie, zgodnie ze swoimi możliwościami oraz odpowiedzialnością za zmiany klimatu.
• Japonia obiera cel redukcji emisji na poziomie 25% (do 2020r. w porównaniu z 1990r.), o ile dojdzie do międzynarodowego sprawiedliwego i ambitnego podziału celami redukcyjnymi między największymi emitentami.
• Rosja zapowiada redukcję emisji na poziomie 15-25% (do 2020r. w porównaniu z 1990r.), uzależnioną od wyliczeń związanych z jej potencjałem pochłaniania gazów cieplarnianych, wynikającym z dużych obszarów leśnych, oraz od obligacji innych dużych emitentów.
• Stany Zjednoczone przyjmują za cel redukcję emisji na poziomie 17% w roku 2020 w porównaniu do 2005r. Jednak ostatecznie wiążący cel przedstawią po przeprowadzeniu odpowiednich zmian ustawodawczych. W ich wyniku redukcje mogą dojść nawet do 30% w 2025r., 42% w 2030r. i 83% w 2050r. Oczywiście cele te również zależą od zobowiązań innych dużych emitentów.

GOSPODARKA LEŚNA

Obszary leśne zajmują ok. 30% powierzchni Ziemi (prawie 4 mld ha). Lasy pełnią jedną z ważniejszych ról w ekosystemach. Stanowią również olbrzymie pokłady węgla, większe niż w całej atmosferze. Wylesianie, np. poprzez rozwój działalności rolniczej, postępuje w zastraszającym tempie 13 mln ha/rok (szacowane na okres 1990-2005r.). Wiąże się to z uwalnianiem dużych ilości węgla, przechowywanego w drzewach. Skutkiem jest zwiększona emisja dwutlenku węgla. Zapobieganie wylesianiu jest więc najskuteczniejszym sposobem na szybkie zatrzymanie dodatkowych emisji. Jest też działaniem o największym zasięgu. Dlatego właśnie strony Konwencji promują zrównoważoną gospodarkę leśną.

Ważną sprawą jest analiza potencjału poszczególnych krajów do redukcji emisji, wynikającej ze sposobu zarządzania obszarami leśnymi. Redukcje emisji, zachodzące dzięki naturalnym procesom pochłaniania gazów przez lasy, nie powinny być brane pod uwagę przy szacowaniu możliwości redukcyjnych państwa. Rządy stron konwencji zgodziły się na podjęcie konkretnych działań, których przedmiotem będzie zarządzanie gospodarką leśną. Przedsięwzięcia te będą miały na celu promowanie inwestycji nie wpływających na zmiany w obszarach leśnych oraz wprowadzenie bardziej przejrzystych strategii obliczania redukcji emisji związanych z gospodarką leśną. Wszystko to w ramach mechanizmu LULUCF (ang. land-use, land-use change, forestry), zajmującego się problemem użytkowania gruntów i leśnictwa.

ADAPTACJA

Na konferencji powołano także ramowy program ds. adaptacji. Każde z państw rozwijających się jest zachęcane do przedstawienia planu możliwych działań adaptacyjnych, który ma uwzględniać średnio i długoterminowe potrzeby. Stworzone ma również być systemowe rozwiązanie w kwestii ustalenia najlepszego sposobu oceny strat i zniszczeń, będących efektem zmian klimatu. Mówi się także o możliwości powołania instytucji ubezpieczeniowej na potrzeby radzenia sobie z nagłymi skutkami zmian klimatu oraz o konieczności rozwiązania problemu podnoszenia się poziomu mórz.

Niektóre z przedsięwzięć, które obniżają poziom emisji, mogą mieć negatywne skutki ekonomiczne lub społeczne. W celu rozwiązania tych problemów również będą przeprowadzone osobne rozmowy stron.

Dobrowolne, niewiążące propozycje padły także z ust 37 krajów rozwijających się. Przedstawiły one plan zrównoważonego rozwoju z uwzględnieniem działań mitygujących zmiany klimatu na poziomie narodowym do 2020r. (ang. national appropriate mitigation action - NAMA), dzięki którym odejdą od scenariusza emisji business-as-usual (zwrot ten oznacza brak podejmowania działań osłabiających zmiany klimatu). W sprawie każdego z przewidzianych działań, kraj może prosić o międzynarodowe wsparcie.

Kilka przykładów:

• Argentyna w ramach NAMA rozwija sektory energetyki odnawialnej, biopaliw, efektywności energetycznej, gospodarki leśnej i gospodarki odpadami
• Armenia rozwija narodowy program oszczędzania energii i energii odnawialnej, który ma polegać na następujących działaniach: zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii, modernizacja elektrociepłowni, zwiększenie efektywności energetycznej we wszystkich sektorach ekonomicznych oraz infrastrukturalnych, zmniejszenie strat metanu podczas transportu gazu, zwiększenie udziału transportu elektrycznego oraz użycia paliw gazowych, zmniejszenie emisji metanu przy zarządzaniu gospodarką odpadami, zrekonstruowanie zniszczone połacie lasów i zmniejszyć ich wycinkę
• Bhutan, jako kraj z grupy najsłabiej rozwiniętych i najbardziej narażonych na negatywne skutki zmian klimatu, na razie emituje mniej gazów cieplarnianych niż pochłania i zobowiązał się utrzymać taką neutralność emisyjną; jednocześnie wzywa wszystkie strony Konwencji do wkładu w zatrzymanie wzrostu globalnej temperatury na poziomie 1,5 st. C i ustalenie prawnie wiążącego porozumienia
• Brazylia skupia działania NAMA wokół zatrzymania wylesiania Amazonii, efektywności energetycznej, zwiększonego użycia biopaliw, zwiększonego udziału elektrowni wodnych oraz alternatywnych źródeł energii. Do każdego działania podaje konkretny cel redukcji emisji.
• Republika Środkowej Afryki zapowiada zwiększenie krajowych zasobów leśnych, promowanie zrównoważonej gospodarki leśnej i zrównoważonego rolnictwa, rozwój systemów produkcji energii z biogazu w miastach, wprowadzenie programu nowych ekologicznych wiosek, które będą samowystarczalne dzięki użyciu odnawialnych źródeł energii, unowocześnienie istniejących elektrowni wodnych przy tamach oraz stworzenie nowych, zwiększenie potencjału energetycznego z elektrowni wiatrowych, kampanie społeczne dotyczące oszczędzania energii i użycia świetlówek energooszczędnych, stworzenie krajowej instytucji monitorującej stan środowiska naturalnego

Przeczytamy o tym w dokumencie opublikowanym na stronie: http://unfccc.int/resource/docs/201.... Większość z tych celów stanowią bardzo konkretne działania, szczególnie w przypadku mniejszych krajów. Skupiają się na energetyce, transporcie, gospodarce leśnej, gospodarce odpadami. Jednak nie jest przypadkiem, że postanowienia krajów takich, jak Indie czy Chiny zawarte są w dwóch bardzo ogólnych akapitach. Natomiast najmniej rozwinięte kraje podchodzą do wyzwania bardzo ambitnie i konkretnie (co widać również w długości zapisu, np. założenia Ghany czy Mongolii zawierają się na trzech, czterech stronach). Przedstawiają szczegółowe liczby, wyliczenia, tereny (w przypadku lasów), pomysły kampanii społecznych oraz nowoczesnych, ekologicznych sposobów rozwoju infrastruktury miejskiej oraz wiejskiej.

ROZWÓJ MECHANIZMÓW

Postanowienia z Cancun mówią także o wzmocnieniu Clean Development Mechanism poprzez uwzględnienie w planach redukcyjnych inwestycji oraz rozwoju technologii ekologicznych, szczególnie w krajach rozwijających się za pomocą systemu pożyczek. Clean Development Mechanism jest jednym z mechanizmów zdefiniowanych w Protokole z Kioto, który został stworzony, by ułatwić zrównoważony rozwój państwom spoza Aneksu I (lista krajów rozwiniętych), zapobiec niebezpiecznym skutkom zmian klimatu oraz doprowadzić do ustalenia limitów redukcji emisji gazów cieplarnianych w państwach Aneksu I.

Powołane zostaną osobne instytucje, które swoje działania mają skupić na krajach rozwijających się:

• Mechanizm Technologii, który ma być gotowy do działania w 2012r. – będzie wspierał rozwój nowych technologii oraz innowacje, a w jego ramach Komitet Wykonawczy ds. Technologii (TEC) oraz Centrum i Sieć Technologii w sprawie klimatu (CTCN)
• Zielony Fundusz Klimatyczny, który będzie długoterminowym mechanizmem finansowania projektów poprzez różne działy tematyczne
• Komitet Adaptacyjny

Przewiduje się także fundusz na dobry początek (ang. fast-start finance) dla krajów rozwijających się w postaci 30 mld dol. do roku 2012. Kraje rozwinięte mają ustalić w jaki sposób będzie można ubiegać się o te zasoby oraz według jakich kryteriów będą wydawane. Zasady te mają być ogłoszone w maju 2011r.. Unia Europejska proponuje ze swojej strony 3,5 mld dol. rocznie.

Jak można przeczytać w dokumentacji stron Konwencji, jest to „poważny krok naprzód dla rządów, jednak równocześnie mały krok dla planety”. Pozostaje zadać pytanie, jak poważny może być ten mały krok?

Informacje w artykule pochodzą ze strony: http://unfccc.int.