Organizacje ekologiczne – istotny gracz

W XIV Konferencji Narodów Zjednoczonych ws. Zmian Klimatu w Poznaniu wraz z przedstawicielami miast, parlamentów, ludności tubylczej, mediów i innych, brała udział liczna grupa przedstawicieli organizacji pozarządowych, zarówno ekologicznych (ang. environmental non-governmental organization, ENGO), jak i biznesowych (ang. business non-governmental organization, BINGO).

Na proces negocjacji klimatycznych na konferencji składają się trzy niezależne płaszczyzny wydarzeń:

• Negocjacje właściwe w ramach UNFCCC i Protokołu z Kioto, spotkania grup roboczych w ramach SBSTA oraz SBI prowadzone przez rządowe delegacje i Sekretariat Konwencji UNFCCC.
• Spotkania towarzyszące (tzw. side eventy): prezentacje, wykłady, dyskusje panelowe, warsztaty dotyczące między innymi rozwiązań technologicznych, aspektów społecznych i ekologicznych organizowane głównie przez jednostki naukowe, organizacje pozarządowe, stowarzyszenia przedsiębiorców itd.
• Działania społeczeństwa obywatelskiego (obserwatorów procesu negocjacji): happeningi, demonstracje, codzienne publikacje i spotkania dotyczące bieżących wydarzeń i ważnych aspektów obrad etc.

Na arenie międzynarodowej ważną rolę odgrywają ekologiczne organizacje pozarządowe działające na rzecz ochrony klimatu. Największą jest CAN-INT (ang. Climate Action Network-International) [1]. Sieć ta skupia 365 organizacji pozarządowych z całego świata (polskimi członkami CAN-INT są: Polski Klub Ekologiczny oraz Instytut na rzecz Ekorozwoju), starając się oddziaływać na rządy, biznes i poszczególnych obywateli, aby zminimalizować wpływ człowieka na zmiany klimatu. Aby to osiągnąć, organizacje zrzeszone w tej sieci koordynują wymianę informacji oraz podejmują strategiczne działania na poziomie międzynarodowym, regionalnym i krajowym.

Członkowie CAN-INT aktywnie uczestniczą w Spotkaniach Stron Konwencji Klimatycznej, w roli obserwatorów negocjacji. Na każde spotkanie negocjacyjne (zarówno COP jak i poboczne spotkania grup roboczych) przybywa ponad 500 przedstawicieli CAN-INT z całego świata. Pracując w grupach tematycznych dotyczących między innymi wspólnej wizji, adaptacji, transferu technologii, finansowania, mechanizmów CDM, REDD i innych, CAN śledzi przebieg negocjacji i komentuje decyzje podejmowane przez państwa. Każdego dnia konferencji organizowane jest spotkanie wszystkich członków CAN-INT, spotkania grup tematycznych, spotkania z delegacjami różnych państw, jak również konferencja prasowa CAN-INT, na której pojawiają się dziennikarze opiniotwórczych dzienników.

Każdego dnia CAN-INT wydaje własną publikację „ECO” [2], w której komentowany jest postęp negocjacji z punktu widzenia pozarządowych organizacji ekologicznych. Dziennik „ECO” ukazuje się w wersji angielskiej i francuskiej w nakładzie ponad 3000 egzemplarzy i cieszy się popularnością wśród delegatów, dziennikarzy oraz pozostałych uczestników.

Wśród licznych działań CAN-INT podczas Konferencji Klimatycznej, wartą uwagi jest codzienna ceremonia przyznawania „Skamieliny dnia” (ang. “Fossil of the Day” [3]), nagrody dla państw, które najsilniej blokują postęp w obradach. Podczas COP14, „wyróżnienie” przyznawane było najczęściej Kanadzie (10 statuetek), Japonii (7 statuetek) oraz Australii (6 statuetek). W historycznym rankingu od lat na pierwszym miejscu znajdują się Stany Zjednoczone (207 statuetek). Polska otrzymała nagrodę „Skamieliny dnia” w pierwszym dniu poznańskiej konferencji, za brak potwierdzenia celu 40% redukcji emisji do 2020 roku, jak również blokowanie porozumienia w sprawie Pakietu energetyczno-klimatycznego UE. Antynagrody przyznawane przez CAN-INT, mają nie tyle piętnować zachowania poszczególnych państw, ale mobilizować przedstawicieli do aktywnych działań na rzecz ochrony klimatu.

Polskie organizacje ekologiczne

W Polsce od 2002 roku działa Koalicja Klimatyczna [4], będąca porozumieniem organizacji pozarządowych, przede wszystkim ekologicznych, zainteresowanych działaniami na rzecz ochrony globalnego klimatu. Celem powołania i działania Koalicji było inicjowanie oraz popieranie wszelkich działań na rzecz ustanowienia i realizacji aktywnej polityki klimatycznej w naszym kraju wraz z monitorowaniem jej wdrażania. W swoim działaniu Koalicja kieruje się misją, którą jest „wspólne działanie w celu zapobiegania wywołanym przez człowieka zmianom klimatu dla dobra ludzi i środowiska”.

Członkami Koalicji Klimatycznej jest obecnie 18 organizacji: Center for Clean Air Policy (członek wspierający), Dolnośląska Fundacja Ekorozwoju, Fundacja Aeris Futuro, Fundacja Efektywnego Wykorzystania Energii, Fundacja Ekologiczna Ziemi Legnickiej „Zielona Akcja”, Greenpeace Polska, Fundacja Ekologiczna Arka, Instytut na rzecz Ekorozwoju, Klub Gaja, Liga Ochrony Przyrody, Polski Klub Ekologiczny – Okręg Mazowiecki, Okręg Dolnośląski, Okręg Górnośląski oraz Okręg Wielkopolski, Społeczny Instytut Ekologiczny, Stowarzyszenie Ekologiczne Eko-Unia, WWF Polska, Zielone Mazowsze oraz Związek Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć. Sekretariat Koalicji Klimatycznej znajduje się w siedzibie Polskiego Klubu Ekologicznego – Okręg Mazowiecki.

Koalicja Klimatyczna odegrała istotną rolę w tworzeniu i uchwaleniu Polityki Klimatycznej Polski w roku 2003, z 40% celem redukcyjnym do roku 2020. W codziennej działalności Koalicja zajmuje stanowiska w ważnych sprawach dotyczących problematyki ochrony klimatu, jak na przykład: I i II Krajowego Planu Rozdziału Uprawnień do Handlu Emisjami, Polityki Energetycznej Państwa, dyskusji w sprawie Pakietu energetyczno-klimatycznego. Przedstawiciele Koalicji uczestniczą od lat w spotkaniach dotyczących międzynarodowych negocjacji klimatycznych.

W 2007 roku Koalicja Klimatyczna rozpoczęła projekt, którego głównym celem było „budowanie atmosfery” przed Konferencją Klimatyczną w Poznaniu. Organizacja COP14 była unikalną szansą promocji Polski, a przede wszystkim jej działań w zakresie ochrony środowiska i klimatu. Koalicji Klimatycznej (i nie tylko) zależało, aby Polska – jako organizator oraz odpowiedzialny członek międzynarodowej społeczności – pokazała, że problemy ochrony klimatu są istotne dla jej rządu i społeczeństwa. Wśród licznych działań realizowanych w ramach projektu znalazły się m.in. współpraca z Ministerstwem Środowiska, kampania edukacyjno-informacyjnej, oraz aktywne uczestnictwo w COP14.

Sekretariat Koalicji Klimatycznej akredytował na konferencję poznańską ponad 80 działaczy polskich organizacji ekologicznych, dzięki czemu mogli oni uczestniczyć w negocjacjach w roli obserwatora. Dzięki uprzejmości Ministerstwa Środowiska, 6 działaczy Koalicji zostało zaproszonych do uczestnictwa w konferencji delegacji rządowej, dzięki czemu mogli wziąć udział w nieoficjalnych spotkaniach grup negocjacyjnych.

Z grona Koalicjantów wyłoniony został 16 osobowy zespół roboczy, który wraz z grupą wolontariuszy przez okres 2 tygodniowej konferencji aktywnie realizował działania tj.:

• wydawnictwo codziennej publikacji „ECOpl” [5] inspirowanej wydawnictwem CAN-INT. Publikacja oparta była o tłumaczenia wybranych artykułów z angielskiego „ECO” oraz autorskie artykuły dotyczące polskiego kontekstu w negocjacjach;
• organizacja 4 konferencji prasowych Koalicji Klimatycznej, jak również uczestnictwo w konferencjach prasowych CAN-INT;
• spotkania z polską delegacją rządową, przedstawicielstwo Koalicji Klimatycznej w grupie przyjaciół prezydenta COP14;
• organizacja akcji masowych tj. „Rowery dla klimatu” – przejazdu rowerowego podczas Światowego Dnia Akcji na rzecz Klimatu (ang. Global Day of Action [6]), „Koncertu dla klimatu” oraz „NGO party”;
• współpraca z organizacjami międzynarodowymi tj. CAN-INT, FOEE itd.

Koalicja Klimatyczna już w 2007 roku zgłosiła do Ministra Środowiska pomysł „zero emisyjnej” Konferencji Klimatycznej w Poznaniu. Spotkał się on z zainteresowaniem zarówno władz miasta, jak również Ministra Środowiska Profesora Macieja Nowickiego. Idea oparta jest na założeniu zerowego bilansu emisji CO2, czyli rekompensacie emisji związanych z organizacją, trwaniem konferencji a nawet transportem uczestników konferencji. Polega na dodatkowych projektach w zakresie efektywnego wykorzystania energii oraz odnawialnych źródeł energii, jak również prowadzeniu zalesiania. Ślad węglowy Konferencji Klimatycznej w Poznaniu to ok. 27 tys. ton CO2eq. Rząd Polski zrekompensował tę emisję przez przekazanie na konto Funduszu Adaptacyjnego odpowiedniej ilości jednostek redukcji.