UE a pakiet energetyczno-klimatyczny

Bardzo ważnym działaniem UE jest próba zintegrowania polityki klimatycznej i energetycznej przez wdrożenie Pakietu energetyczno-klimatycznego. Dowiedz się więcej czym jest pakiet i na jakim etapie są obecnie prace.

Cele Pakietu są potocznie zwane „3 razy 20 na 2020” i zostały przyjęte podczas spotkania Rady Europy w marcu 2007 roku i dotyczą:

• zwiększenia do 2020 roku efektywności energetycznej o 20% w stosunku do „scenariusza BAU” [1];
• zwiększenia do roku 2020 udziału energii ze źródeł odnawialnych do 20% całkowitego zużycia energii finalnej w UE;
• zmniejszenia do 2020 roku emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 20%, w porównaniu do 1990 roku, z możliwością wzrostu tej wielkości nawet do 30%, pod warunkiem, że inne kraje rozwinięte zobowiążą się do porównywalnej redukcji emisji, a wybrane kraje rozwijające się wniosą odpowiedni wkład na miarę swoich możliwości redukcyjnych.

W skład Pakietu energetyczno-klimatycznego wchodzi sześć aktów prawnych. Dwa z nich zostały przedstawione przez Komisję Europejską jeszcze w 2007 roku, pozostałe cztery w styczniu 2008 roku. Projekty tych dokumentów dotyczą [2]:

• Promowania energii ze źródeł odnawialnych. Głównym celem dyrektywy jest zapewnienie osiągnięcia celu 20% udziału OZE w bilansie energetycznym UE. Projekt określa cele dla poszczególnych państw członkowskich. Dla Polski jest to 15% udział OZE w energii finalnej w 2020 roku. Dyrektywa odnosi się do trzech sektorów: produkcji energii elektrycznej, ciepła oraz transportu (biopaliwa).
• Norm emisji z samochodów. Uzgodniona została propozycja ograniczenia emisji dwutlenku węgla przez samochody do przeciętnego poziomu 120 g CO2/km do roku 2012 [3]. Po roku 2012 producenci samochodów, które nie będą spełniać określonych dla nich norm emisji, zapłacą kary za przekroczony limit.
• Specyfikacji paliw. Dyrektywa przewiduje obowiązek monitorowania poziomu emisji zanieczyszczeń związanych z produkcją i wykorzystywaniem paliw oraz ograniczeniem zanieczyszczeń o 10% do roku 2020. Akt prawny wprowadza nowe regulacje w zakresie zawartości w paliwie siarki i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych [4].
• Wspólnych wysiłków na rzecz redukcji emisji. Projekt dyrektywy dotyczy redukcji emisji o średnio 10% z sektorów nieobjętych systemem ETS: transportu, budownictwa, usług, mniejszych instalacji przemysłowych, rolnictwa oraz gospodarki odpadami. Pułapy redukcyjne są różne dla państw członkowskich. Polska ze względu na perspektywy rozwoju gospodarczego, będzie mogła zwiększyć emisje w tych sektorach o 14% w porównaniu z 2005 rokiem.
• Wychwytywania i składowania dwutlenku węgla. Dyrektywa zakłada, że wszystkie nowo budowane elektrownie węglowe po 2015 roku powinny być wyposażone w instalacje CCS, dlatego państwa członkowskie w trakcie budowy nowych elektrowni muszą już od roku 2009 zapewnić miejsce dla budowy tych instalacji.
• Przeglądu europejskiego systemu handlu emisjami. Zaproponowano wprowadzenie do ETS zamiany darmowego rozdawania emisji krajom członkowskim, na rzecz 100% licytacji na zasadzie aukcji. Od 2013 roku wszystkie uprawnienia dla sektora produkcji energii elektrycznej musiałyby być kupowane na aukcji. Dla pozostałych sektorów przemysłowych przewidywano stopniowe wprowadzanie aukcji od 20% uprawnień w 2020 roku do 100% w 2020. Propozycja spotkała się z krytyką wybranych państw członkowskich, przede wszystkim Polski. W efekcie, na zasadzie wyjątku elektrownie w Polsce i innych uboższych krajach UE w roku 2013 dostaną 70% uprawnień za darmo. Pula darmowych uprawnień będzie co roku zmniejszana, tak aby w 2020 roku na aukcji kupowane było już 100% uprawnień. Uzgodniono także, że sektory, w których prawdopodobne jest przenoszenie produkcji poza UE (tzw. carbon leakage), będą mogły ubiegać się o 100% darmowych udziałów. Przewidziano rekompensaty kosztów wdrażania polityki klimatycznej UE dla biedniejszych krajów członkowskich [5]. Dodatkowo, 10% zezwoleń zostanie rozdanych w oparciu o kryterium zamożności państwa – biedniejsi dostaną więcej, a dodatkowe 2% całej puli zostanie przekazane krajom, które w latach 1990-2005 najbardziej ograniczyły emisję.

Obecnie w Komisji Europejskiej trwają intensywne prace nad przygotowaniem szczegółowych rozwiązań formalno-prawnych dotyczących wdrażania Pakietu energetyczno-klimatycznego. W zakresie dotyczącym ograniczenia emisji gazów cieplarnianych niezbędnym jest ustalenie kilkudziesięciu takich rozwiązań jak np.: rozporządzenie o aukcjach, ustalenie sektorów narażonych na carbon leakage, ustalenie zasad uzyskiwania bezpłatnych uprawnień, zasad przygotowania krajowych planów inwestycyjnych czy ustalenie mechanizmów kontroli emisji innych niż ETS. Prace te obecnie trwają i mają się zakończyć do maja 2012 roku. Dla każdego kraju uczestniczącego w nowym systemie handlu emisjami jest to ogromne wyzwanie. Stawia ono znaczne wymagania w stosunku do administracji rządowej w zakresie uzyskania rozwiązań korzystnych i możliwych do wdrożenia.